Rola leptyny w zdrowiu, chorobie i starzeniu się

Czy wiesz, że tkanka tłuszczowa jest gruczołem hormonalnym? Wydziela leptynę, hormon odgrywający kluczową rolę w komunikacji pomiędzy zapasami w tkance tłuszczowej a mózgiem. Leptyna ma duży wpływ na procesy metaboliczne, może być Twoim przyjacielem, albo wrogiem. Chcesz wiedzieć dlaczego?


Rola leptyny w zdrowiu, chorobie i starzeniu się

dr Ron Rosendale www.drrosedale.com

Mysz Ob to rodzaj myszy posiadającej mutację genetyczną, w wyniku której jest ona otyła i chora. Mysz ta służy od wielu lat jako model do badań nad otyłością, chociaż powód jej otyłości umknął naukowcom. Zmieniło się to, kiedy w 1994 roku Jeffrey Friedman odkrył, że myszy te pozbawione są nieznanego wcześniej hormonu zwanego leptyną. Kiedy niedobór ten został zaspokojony, mysz schudła, nabrała energii i wyzdrowiała w ciągu kilku tygodni. Nagłówki gazet na całym świecie oznajmiły: "znaleziono lekarstwo na otyłość". Firmy farmaceutyczne zaczęły myśleć o miliardach dolarów, kiedy udało się wyprodukować leptynę na dużą skalę. Jednak nie trwała to długo. Kiedy zaczęto testy na osobach otyłych, stwierdzono, że w przeciwieństwie do myszy Ob, ludziom nie brakuje leptyny, a wręcz przeciwnie - prawie wszystkie osoby z nadwagą i otyłością miały nadmiar leptyny. Tych ludzi cechowała leptynooporność, więc podawanie większej ilości leptyny było mało korzystne. Finansowe rozczarowanie było ogromne. Naukowcy pracujący dla firm farmaceutycznych powiedzieli, że leptyna nie jest godna uwagi do momentu, kiedy nie znajdą leku do jej kontroli. Tymczasowo przemysł farmaceutyczny pożegnał się z zyskami. Aby zarobić duże pieniądze w medycynie, potrzebne jest posiadanie patentu, a to zwykle oznacza duże nakłady środków, które nie są powszechnie lub łatwo dostępne. To ukazuje dwie bardzo niepokojące zasady w nowoczesnej medycynie - tylko te terapie, które umożliwią zarobienie dużych pieniędzy (na ogół dla przemysłu farmaceutycznego i szpitali), są realizowane a następnie lekarze uczą się ich stosowania (po ukończeniu szkoły medycznej lekarze stosują głównie terapie farmakologiczne) i te terapie, niemal z definicji, nie są naturalne. To zatajanie bardzo ważnej wiedzy jest nie tylko nieprzemyślane, ale i zabójcze. Jest to przykład, jak niewielu ludzi, w tym lekarzy, wie o leptynie, choć uznano ją za jedną z najważniejszych substancji chemicznych w organizmie, która wpływa na nasze zdrowie i życie.

Każdy z nas jest kombinacją wielu prostych procesów życiowych. Składamy się z bilionów poszczególnych żywych komórek i każda z nich musi się odżywiać. Co więcej, komórki muszą komunikować się i współpracować ze sobą, w celu utworzenia zespołów komórek dla zachowania naszej indywidualności. Nasze zdrowie i życie zależy od tego jak dokładne instrukcje przekazywane są do naszych komórek, aby mogły one funkcjonować w harmonii. Jest to komunikacja między poszczególnymi komórkami, które określają stan naszego zdrowia. Komunikacja ta odbywa się poprzez hormony. Prawdopodobnie są to najważniejsze cząsteczki w organizmie, które ostatecznie decydują o naszym zdrowiu. Wielu naukowców uważa, że geny i chromosomy są najważniejszymi cząsteczkami, jednak geny jedynie wykonują polecenia, które przekazują im hormony. Oczywiście, najważniejsze informacje, jakie nasze komórki otrzymują, to co i jak zrobić z energią oraz metabolizmem i dlatego życie nie może odbywać się bez nich. Dwa najważniejsze hormony, które dostarczają informację dotyczącą energii i metabolizmu to insulina i leptyna.

Metabolizm można z grubsza określić jako reakcję chemiczną, która zamienia pokarm w życie, dlatego insulina i leptyna mają decydujące znaczenie dla zdrowia lub jego braku. Zarówno insulina, jak i leptyna współpracują, kontrolując metabolizm (a przede wszystkim szybkość metabolizmu). Insulina działa głównie na poziomie poszczególnych komórek. Mówiąc inaczej, informuje komórki czy spalać czy przechowywać tłuszcz lub cukier albo czy wykorzystać tę energię do utrzymania i naprawy lub rozmnażania. Jest to niezwykle ważne, na poziomie poszczególnych komórek, aby rozpocząć konserwację i naprawę (umożliwiając dłuższe życie), ponieważ rozmnażanie się uszkodzonych komórek może zwiększyć ryzyko zachorowania na raka.

Z drugiej strony leptyna kontroluje magazynowanie energii oraz wykorzystanie całych kolonii komórek, aby umożliwić organizmowi komunikację z mózgiem - ile energii (tłuszczu) ma w zapasie, czy potrzebuje jej więcej, czy też powinien trochę spalić. Również przekazuje informacje, czy organizm jest odpowiednio odżywiony, aby podołać funkcji rozmnażania.

Czym dokładnie jest leptyna? Leptyna jest bardzo silnym hormonem produkowanym przez komórki tłuszczowe. Całkowicie zmienił on sposób, w jaki nauka spostrzega tłuszcz, odżywianie i przemianę materii. Przed odkryciem leptyny, tłuszcz traktowano wyłącznie jako magazyn energii, dlatego prawie wszyscy próbowali się go pozbyć. Następnie okazało się, że tłuszcz produkuje hormon - leptynę (później odkryto, że produkuje on również inne bardzo istotne hormony). Tłuszcz stał się jednym z narządów wydzielania wewnętrznego - takim samym, jak jajniki, trzustka i przysadka mózgowa - wpływając na resztę ciała, a w szczególności na mózg. Leptyna, według wiedzy naukowej, jest najpotężniejszym regulatorem, który podpowiada mózgowi, co robić w kwestii dwóch głównych biologicznych funkcji: odżywiania i rozmnażania. Twój tłuszcz, za pomocą leptyny, przekazuje do mózg informację czy powinieneś być głodny, zjeść i wyprodukować więcej tłuszczu, czy należy się powielać i rozmnażać, (częściowo z udziałem insuliny), czy ukryć się i przetrwać tzn. pracować cały czas w celu przetrwania i naprawy. Mogę teraz przedstawić bardzo przekonujące i naukowo udokumentowane twierdzenie, że mózg zamiast panować nad całym ciałem, jest w rzeczywistości podporządkowany działaniu tłuszczu i leptyny.

W skrócie, leptyna przekazuje informację z zapasów tłuszczu do mózgu, aby Twój mózg wiedział, ile energii jest w rezerwie i co bardzo ważne, co z nią ma zrobić. Dlatego leptyna może być "na górze łańcucha pokarmowego" - w metabolicznym znaczeniu  –  jeśli chodzi o przyczyny chorób.

Wiadomo już od wielu lat, że zapasy tłuszczu są ściśle regulowane. Okazało się, że gdy ktoś próbuje schudnąć, to organizm będzie chciał odzyskać swoją wagę z powrotem. To zwykle powoduje efekt "yo-yo". W kręgach naukowych mówi się o ”określonym poziomie” wagi. Od dawna uważano, że musi istnieć hormon, który o tym decyduje. Obecnie nauka wie, że tym hormonem jest leptyna.

Dla naszych przodków korzystne było przechowywanie tłuszczu, gdy nadchodziły okresy głodu. Jednak w równym stopniu niekorzystna była zbytnia otyłość. Przeważnie w naszej ewolucyjnej historii trzeba było biegać, aby upolować zdobycz, a być może ważniejsze było nawet to, aby nie stać się ofiarą. Jeśli lew gonił grupę ludzi, to mógł on złapać i wyeliminować z puli genetycznej najwolniejszego zawodnika. A kto nie mógł wskoczyć na drzewo? Najgrubszy.

Zatem magazynowanie tłuszczu musiało być ściśle uregulowane i tak się stało. Wszelkie regulacje są kierowane przez hormony, z których najważniejszym jest leptyna. Jeśli ktoś ma już zbyt dużo tłuszczu, jego nadmiar powoduje wytwarzanie leptyny, aby poinformować o tym mózg. Wtedy gromadzenie powinno zostać zakończone, a nadmiar spalony. Sygnały te są skierowane do mózgu, aby zatrzymać głód, przerwać jedzenie i gromadzenie tłuszczu, a w zamian rozpocząć spalanie jego nadmiaru. Kontrolowanie głodu jest główną (choć nie jedyną) funkcją leptyny na tj. kontrolowanie przechowywania energii. Głód jest bardzo potężną reakcją, która - stymulowana wystarczająco długo - może spowodować łaknienie i przechowywanie większej ilości energii. Mówiąc komuś, aby dobrowolnie ograniczył ilość spożywanych kalorii, nawet jeśli czuje się głodny, staje się prawie niemożliwe. Jedynym sposobem, aby móc jeść mniej w perspektywie długoterminowej jest brak odczuwania głodu. Możliwe jest to jedynie przy pomocy kontroli hormonów, które regulują głód, a podstawowym z nich jest leptyna.

Niedawno okazało się, że leptyna powoduje nie tylko zmiany chemiczne w mózgu, ale może również zmieniać przewodzenie elektryczne w bardzo ważnych obszarach w mózgu, które kontrolują głód i metabolizm. Nie znam innych substancji chemicznych w organizmie, które mogłyby tego dokonać. To naprawdę zwróciło uwagę społeczności naukowej. Dalsze badania ukazały, że leptyna sama może znacząco ograniczać zdolność organizmu do prawidłowego odbierania jej sygnałów. Taka oporność na leptynę, która odgrywa kluczową, jeśli nie podstawową rolę w powstawaniu chorób serca, otyłości, cukrzycy, osteoporozy, chorób autoimmunologicznych, układu rozrodczego, i być może zwiększa tempo starzenia się. Przyczynia się do kontroli obszarów mózgu, które regulują stężenie hormonów tarczycy i współczulnego układu nerwowego, który również ma ogromny wpływ na ciśnienie krwi, choroby serca, cukrzycę, osteoporozę i procesy starzenia się. Leptyna stymuluje współczulny układ nerwowy, który również pomaga określić reakcję nadnercza na stres, czyli ilość uwalnianego kortyzolu.

Znaczenie insuliny dla zdrowia staje się jasne. Niezależnie od jej roli w cukrzycy, ma swój udział również w przebiegu nadciśnienia tętniczego, chorób układu krążenia i raka. Byłem jednym z pierwszych mówców, którzy publicznie przekazywali lekarzom wiedzę o kluczowej roli insuliny w ochronie zdrowia już ponad dziesięć lat temu ("Insulina i jej Metaboliczne efekty "na wielu stronach internetowych) i jestem jeszcze bardziej przekonany teraz co do wiarygodności tego zagadnienia. Jednakże leptyna może nawet zastąpić insulinę w jej funkcji, ponieważ nowe badania ujawniają, że na dłuższą metę poziom glukozy powodujący wyrzut insuliny, może też w dużym stopniu zależeć od leptyny.

Wcześniej uważano, że wrażliwość mięśni i tkanki tłuszczowej na insulinę jest najważniejszym czynnikiem przy określaniu ryzyka zachorowania na cukrzycę. Nowe badania ukazują, że mózg i wątroba to najważniejsze organy regulujące poziom cukru we krwi, zwłaszcza w cukrzycy typu 2 lub insulinooporności. Powinno zostać ponownie zbadane, jaka jest rola leptyny w regulacji aktywności podwzgórza mózgu, który z kolei reguluje wiele funkcji "autonomicznych" (to te funkcje, które nie są zależne od nas, ale determinują one większość funkcji ciała takich jak: temperatura ciała, częstość akcji serca, głód, reakcja na stres, spalanie tłuszczu lub jego przechowywanie, funkcje rozrodcze), i nową odkrytą rolę w rozwoju kości i poziomu cukru we krwi. Innym bardzo cennym odkryciem ostatnich badań jest znaczenie leptyny w bezpośredniej regulacji poziomu cukru tzn. informowanie, jak dużo cukru wątroba ma wyprodukować w procesie glukoneogenezy.

Wiele przewlekłych chorób jest związane z nadmiarem stanów zapalnych w organizmie. Są to choroby serca =oraz cukrzyca. Wysoki poziom leptyny przyczynia się do powstawania procesów pro-zapalnych, a także pośredniczy w produkcji z komórek tłuszczowych innych związków chemicznych powodujących stan zapalny, które odgrywają znaczącą rolę w rozwoju chorób serca i cukrzycy. Od dawna wiadomo, że otyłość znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia wielu chorób przewlekłych, w tym chorób serca i cukrzycy, ale nikt nie wiedział dlaczego. Leptyna wydaje się być brakującym ogniwem. Nie tylko determinuje, jak dużo, ale także gdzie jest magazynowany tłuszcz. Kiedy występuje leptynooporność, organizm magazynuje tłuszcz głównie w jamie brzusznej, powodując tzw. "kształt jabłka", będący przyczyną wielu chorób. Niektóre z tych tłuszczów przenikają do wątroby, hamując jej zdolność reagowania na insulinę, co przyspiesza powstanie cukrzycy. Leptyna odgrywa znacznie większą rolę w utrzymaniu zdrowia, niż na przykład, cholesterol, ale lekarze badający poziom leptyny u swoich pacjentów nie wiedzą, jak go zinterpretować.

 Leptyna odgrywać istotną rolę w otyłości, chorobach serca, osteoporozie, chorobach autoimmunologicznych, chorobach zapalnych i nowotworowych. Są to tak zwane "Przewlekłe choroby starzenia się". Czy to może mieć wpływ na tempo starzenia się? Naukowcy, którzy specjalizują się w biologii starzenia, zaczynają zastanawiać się nad tym zagadnieniem. Istnieją dwie teorie: stara, że życie zostało zaprogramowane w czasie jego stworzenia, aby przetrwać ( jeść i się rozmnażać). Jeśli każdemu z naszych przodków nie udało by się odżywiać i rozmnażać, nie byłoby nas tutaj. Wszystkie cechy morfologiczne, od włosów do paznokci, mają na celu pomóc Ci skutecznie wykonywać te dwie czynności. To jest naturalne. Celem natury nie jest długość życia i jego zdrowie, ale utrwalenie genów, które przekazują życie. Nawet dieta ludzi pierwotnych, choć niewątpliwie znacznie zdrowsza niż obecna, niekoniecznie była zaprojektowane przez naturę tak, aby umożliwić nam długie i zdrowe życie, ale aby zmaksymalizować rozmnażanie. Natura zdaje się nie przejmować tym, co się dzieje później z nami, jeśli mieliśmy wystarczające warunki do reprodukcji. To jest przyczyna, dlaczego umieramy. Ale dostajemy wskazówki, jak umożliwić sobie długie i zdrowe życie. A to prowadzi nas ponownie do tłuszczu i leptyny.

Potrzeba dużo energii, aby mieć dzieci. Energia była i zawsze będzie potrzebna. Natura i ewolucja nie lubią jej marnować. Nie ma powodu, aby się rozmnażać, gdy organizm nie ma wystarczająco energii dostępnej do tego celu. Natomiast, wydaje się, że prawie wszystkie formy życia mogą "przełączyć się" i zarządzać energią. Posiadają mechanizm, który pozwoli na ”zmniejszenie obrotów” na dłuższą metę, a tym samym rozpoczęcie zmagazynowania składników odżywczych na właściwą chwilę. Innymi słowy, natura umożliwi dłuższe życie w celu realizacji jej podstawowego założenia, czyli reprodukcji. Przyczynia się to do zachowania i naprawy genów, które zwiększają produkcję wewnątrzkomórkowych przeciwutleniaczy, białek szoku cieplnego (pomagających utrzymać kształt białka) oraz enzymów naprawy DNA. W momencie ograniczenia kalorii (bez głodu) u zwierząt wykazano wydłużenie życia o 70 lat, wśród kilkudziesięciu gatunków. Zatem istnieją silne powiązania pomiędzy rozmnażaniem, magazynowaniem energii i długowiecznością. Badania genetyczne na prostych organizmach wykazały, że istnieje powiązanie, przynajmniej częściowe, insuliny (która w prostych organizmach pełni również funkcję hormonu wzrostu) ze wzrostem. Gdy sygnały insuliny są utrzymywane na niskim poziomie, wskazując na małą ilość dostępnej energii, to maksymalna długość życia może być znacznie wydłużona, o kilkaset procent u robaków i much. Glukoza jest starym paliwem używanym wtedy, gdy nie było tlenu w atmosferze, ponieważ można ją spalić bez udziału tlenu. Tłuszcz jako paliwo został zastosowany później, gdy powstały na ziemi rośliny potrzebujące tlenu - nie można spalać tłuszczu bez udziału tlenu. Podstawowym źródłem energii zapasowej dla ludzi otyłych jest tłuszcz, ale niestety nie są oni zbyt świadomi tego. Podstawowym sygnałem, wskazującym na nadmiar tłuszczu, jest leptyna. Umożliwia ona również rozmnażanie lub nie. Od dawna wiadomo, że kobiety, które mają bardzo mało tłuszczu w organizmie, np.: biegające w maratonach, nie maja owulacji. Nie mają one wystarczającej ilości leptyny. Co ciekawe, pierwszy raz wyprodukowana przez farmację leptyna została niedawno podana chudej kobiecie, aby umożliwić jej zajście w ciążę. Leptyna pełni rolę regulacyjną temperatury ciała, częściowo przez kontrolowania tempa przemiany materii i regulację hormonów tarczycy. Tempo przemiany materii i temperatury od dawna wiązane jest z długowiecznością. Prawie wszystkie procesy, które przedłużają życie wielu różnych organizmów,  zachodzą w niższej temperaturze. Kwiaty w kwiaciarni przechowywane są w niskiej temperaturze aby przedłużyć ich żywotność. Ograniczenie ilości kalorii u zwierząt również wynika z obniżenia temperatury, mniejszego poziom hormonów tarczycy i chęci dłuższego życia. Należy zauważyć, że obniżony poziom hormonów tarczycy w tym przypadku nie jest równoznaczny z niedoczynnością tarczycy. Ciało wybiera po prostu obniżenie hormonów tarczycy, ponieważ daje to większą wydajność zużycia energii i sygnalizacji hormonalnej (w tym być może tarczycy).

Łatwiej jest rozpuścić substancje w gorącej wodzie niż zimnej. Dodatkowe ciepło przyśpieszy zakłócenia i dezorganizację. To nie jest coś, co ja przekazuję, jako przepis na zdrowie. Radzę raczej, aby "zwiększyć metabolizm" i "termogenezę" dla utrzymania zdrowia i utraty wagi . Ale ile byłbyś w stanie umieścić litrów benzyny w samochodzie, aby silnik bardziej się grzał? Co by się stało z żywotnością Twojego samochodu? To nie tylko kwestia zwiększenia metabolizmu, lecz jego jakości. A to będzie spowodowane przez poprawę jakości przykazywanych sygnałów przez leptynę. Jeśli jesteś chory, insulino- i leptynooporny, twój metabolizm jest zaburzony, i nazywam to"metabolicznym tarciem". Jeśli zwiększysz jego tempo, to zapewne przyspieszysz prawdopodobieństwo zgonu. Aby zwiększyć jakość metabolizmu, musisz być zdolnym do poprawnego odczytywania sygnałów od insuliny, ale przede wszystkim od leptyny. Jeśli na czczo w surowicy krwi poziom leptyny jest podwyższony, istnieje podejrzenie, że wystąpiła już leptynooporność i nie wyzdrowieje się, dopóki nie unormuje się jej poziom.

Jak ludzie stają się oporni na leptynę? To jest przedmiotem wielu badań. Wierzę, że ludzie nabierają leptynooporności przez ten sam mechanizm, który występuje przy insulinoodporności - przez zbyt dużą ekspozycję na wysoki poziom tego hormonu. Wysokie stężenie poziomu glukozy we krwi jest przyczyną powtarzających się skoków insuliny, a to powoduje, że komórki stają się "insulinooporne", co prowadzi do dalszego wzrostu insuliny i do cukrzycy. To jest tak samo jak z zapachami - po dłuższym okresie przestajemy je odczuwać, ponieważ sygnał do nas nie dociera.

Wierzę, że to samo dzieje się z leptyną. Wykazano, że gdy cukier bierze udział w metabolizmie komórek tłuszczowych, tłuszcz uwalnia skokowo leptyny. Wierzę, że te skoki są wynikiem leptynooporności, podobnie jak oporność na insulinę.

Jedynym znanym sposobem przywrócenia prawidłowej sygnalizacji leptyny (i insuliny) jest zapobieganie tym skokom, a jedynym znanym sposobem na to jest dieta i suplementacja. One mogą mieć większy wpływ na zdrowie, niż wszelkie inne znane formy leczenia. Kiedy sygnalizacja leptyny zostanie przywrócona, mózg może w końcu usłyszeć wiadomość, które być może miały zostać dostarczone lata temu. Wysokie stężenie leptyny może teraz „krzyczeć” do mózgu, że masz zbyt dużo tłuszczu i że lepiej rozpocząć spalanie, ponieważ twoje zdrowie jest zagrożone. Twój mózg pozwoli wreszcie na dostęp do zapasów organizmu, które zostały zmagazynowane w postaci tłuszczu. Twoje komórki zostaną odżywione pokarmem z tłuszczu. Komórki nie rozróżniają, czy ich pokarm pochodzi z tłuszczu brzusznego czy z twoich ust, dla nich to jest bez znaczenia. Będą otrzymywać energię która jest konieczna i nie będą potrzebowały więcej. Nie będziesz głodny. To również sprawia, że liczenie kalorii jest bez znaczenia. Kalorie, które dostarczysz sobie dzisiaj, niekoniecznie zostaną spożytkowane przez twoje komórki. To będzie uzależnione głównie od leptyny. To co wkładasz do swoich ust, dotrze do komórek, a jeśli nie mogą spalać tłuszczu, to muszą najpierw spalać cukier. Gdy nawet niewielkie ilości cukru zaczną się odkładać, będziesz odczuwał nań większą potrzebę. Możesz produkować cukier poprzez zamianę białka z mięśni i kości. Przyczynia się to w dużym stopniu do osłabienia i osteoporozy. Powoduje to utratę tkanki beztłuszczowej poprzez twoją wydolność lub nie do spalania tłuszczu, co jest wynikiem zdolności do słuchania leptyn.

Ważnym elementem diety są dobre tłuszcze i doprowadzanie do optymalnego poziomu cukru we krwi w połączeniu z odpowiednimi suplementami. Spowoduje to zwiększenie czułości na sygnały insuliny i leptyny tak, aby można było ponownie doprowadzić do harmonii w całym organizmie.